This website uses cookies so that we can provide you with the best user experience possible. Cookie information is stored in your browser and performs functions such as recognising you when you return to our website and helping our team to understand which sections of the website you find most interesting and useful.
Kobiety w sporcie. Aspekty prawne
Czy można sobie wyobrazić współczesny sport bez kobiet? Zdecydowanie nie, chociaż dostęp do niektórych z dyscyplin sportu został im umożliwiony dopiero w XXI wieku, np. skoki narciarskie. Aspekt psychofizyczny uprawiania sportu przez kobiety powoduje jednak specyficzne, różnego rodzaju implikacje na gruncie prawnym.
Klasycznym problemem dotyczącym pań są kwestie związane z kontraktem zawodniczym a ciążą. Z tym natomiast powiązane są ponadto zagadnienia dotyczące kontraktu sponsorskiego. Profesjonalne uprawianie sportu przez zawodniczkę w okresie ciąży jest całkowicie wykluczone, tak samo jak niemożliwe jest podjęcie tego typu aktywności w okresie po porodzie. W związku z powyższym, w przeciwieństwie do przedstawicielek innych zawodów, które jeżeli okres ciąży przebiega prawidłowo i brak jest przeciwskazań natury medycznej, mogą być aktywne zawodowo niemal przez jej cały czas trwania, to kobieta zawodowo uprawiająca sport jest niezdolna do pracy jeszcze przed urodzeniem dziecka. Klub sportowy traci w takim przypadku ze swojego składu zawodniczkę, którą wybrał ze względu na jej szczególne umiejętności sportowe. Musi więc dokonać np. nieprzewidzianego wcześniej kolejnego transferu nowej zawodniczki, co generuje dodatkowe koszty po jego stronie (co nie jest powodem do jego radości).
Ponadto przerywając karierę sportową w celu urodzenia dziecka, trudno będzie zawodniczce powrócić do rywalizacji sportowej w takiej samej formie jak przed porodem. Każda przerwa w systematycznych treningach powoduje obniżenie wydolności organizmu. Tym bardziej że zmiany, które nastąpiły w organizmie kobiety po porodzie, nie pozwalają na natychmiastowy powrót do sportu.
Ustawodawca w ustawie o sporcie w art. 32 ust. 6 zwrócił zatem uwagę na potrzebę objęcia szczególną ochroną prawną zawodniczek w czasie ciąży i po urodzeniu dziecka. Wskazane w tym przepisie świadczenie stanowi gwarancję dochodu w sytuacji, w której zawodniczka zostaje powołana przez właściwy polski związek sportowy do reprezentowania kraju we współzawodnictwie na najwyższym poziomie, jednak w czasie trwania przygotowań zachodzi w ciążę. Zatem nawet w sytuacji, w której zawodniczka w klubie, którego barwy reprezentuje nie będzie mieć zagwarantowanych świadczeń za czas niezdolności do udziału we współzawodnictwie w związku z ciążą i urodzeniem dziecka, to w przypadku, kiedy zostało jej przyznane stypendium na podstawie art. 32 ust.6 nie zostaje pozbawiona dochodu.
Wskazać należy, że omawiany rodzaj stypendium sportowego, nie jest świadczeniem obligatoryjnym przysługującym zawodnikowi – członkini kadry narodowej (i tylko członkini kadry narodowej). Dlatego w powyższym kontekście równie ważne są kwestie związane z tzw. karierą po karierze”. Istotne znaczenie mają tutaj specjalne programy skierowane do sportowców (np. Program Rozwoju Sportu do roku 2020), tworzenie podmiotów wspierających sport kobiet, np. działająca w ramach Polskiego Komitetu Olimpijskiego Komisja Sportu Kobiet, czy też rozwiązania na płaszczyźnie m.in. edukacyjnej, prawnej, socjalnej.
Zasada organizowania współzawodnictwa sportowego osobno dla każdej płci jest jedną z podstawowych zasad kształtujących sport. Z osobnym rozgrywaniem zawodów bardzo często wiążą się także inne regulaminy ich przeprowadzania. Naturalnym następstwem udziału kobiet we współzawodnictwie sportowym okazał się więc problem związany z identyfikacją płci – mocno zaakcentowany w tym roku na Igrzyskach w Rio – szczególnie, że coraz częściej różnica w wynikach sportowych między płciami staje się coraz mniejsza. Pojawia się zatem problem dotyczący kryterium płci uprawniającym do brania udziału we współzawodnictwie kobiet lub mężczyzn, w kontekście zabiegu zmiany płci.
Międzynarodowy Komitet Olimpijski wprowadził w tym zakresie regulacje, jednak nadal nie brak jest kontrowersji spowodowanych także stanowiskiem natury medycznej. Materia zmiany płci wmusi być jednoznacznie usankcjonowania prawnie (podobnie jak wygląda sytuacja zagadnień związanych z dopingiem), także ze względu na różnorodność regulacji w poszczególnych państwach, które to mogą służyć nadużyciom w tym zakresie. W mojej ocenie zagadnienia skonsolidowane ze zmianą płci będą stanowić problem i budzić równie duże emocje jak to już jest w sytuacji dopingu.
Pamiętać należy, że niewłaściwa decyzja, np. dyskwalifikacja zawodnika rzutuje na całą karierę sportowca. To nie tylko skutki natury materialnej, np. zerwane kontrakty sponsorskie, utrata świadczeń stypendialnych, ale także narażenie sportowca na publiczne upokorzenie.
Profesjonalny sport kobiet potrzebuje oprócz odpowiedniego programu kształcenia czy właściwego systemu treningowego także (a może i przede wszystkim) norm regulujących status zawodniczek, w tym przede wszystkim odpowiednio skonstruowanego kontraktu, który da jej asekurację socjalną i zabezpieczy jej sytuację w przypadku np. doznania kontuzji.
Kinga Kania – prawnik, specjalizujący się w zagadnieniach szeroko rozumianego prawa sportowego, autorka ponad 100 publikacji w tym zakresie.