Zmiany w prawie obowiązujące od stycznia 2016 r.

• Tweet
• Pin It

Jak pokazuje praktyka, z nowym rokiem spotykamy się z nieco odmienną rzeczywistością prawną. Jest to skutkiem ustalonych poprzednio terminów wejścia w życie ustaw.

 

Nie inaczej jest i w tym roku. Szczególnie ważne zmiany dotyczyć będą postępowań sądowych. Tu zmieniły się przede wszystkim stawki należne profesjonalnym pełnomocnikom. Wprowadzony został także wymóg podejmowania próby polubownego rozwiązania sporu, której podjęcie przed wytoczeniem sprawy sądowej będzie trzeba wykazać w pozwie. Zmiany nastąpiły także w prawie pracy i ubezpieczeń. Nowością są duże zmiany w prawie upadłościowym i naprawczym, które zmieniło się w prawo upadłościowe i restrukturyzacyjne, dając szanse przedsiębiorcom na uratowanie ich działalności.

Aby ułatwić Państwu poruszanie się w tej nowej rzeczywistości, poniżej zamieszczamy wykaz wybranych najważniejszych zmian legislacyjnych. Przyjrzyjmy się zatem, co uległo zmianie z początkiem nowego roku.

Prawo cywilne i gospodarcze

– podwyższenie stawek kosztów zastępstwa procesowego. Z nowym rokiem koszty zastępstwa procesowego – czyli stawki minimalne należne pełnomocnikom profesjonalnym reprezentującym stronę w postępowaniu – uległy podwojeniu. Podwyższeniu uległy także stawki za prowadzenie konkretnych spraw. Wprowadzono również możliwość żądania zwrotu kosztów faktycznie poniesionych na wynagrodzenie pełnomocnika (jeśli przekracza stawkę minimalną).

Podstawa: rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. z 2015 r. poz. 1804.

– ustalanie wysokości odsetek ustawowych i za opóźnienie: Nastąpiło odejście od stosowania kredytu lombardowego NBP. Zgodnie z nowymi przepisami, odsetki ustawowe kapitałowe liczone będą jako suma stopy referencyjnej NBP (obecnie 1,5%) oraz 3,5 punktów procentowych (dziś 5%), odsetki maksymalne nie będą mogły być wyższe niż dwukrotność ww. ustawowych (10%). Odsetki ustawowe za opóźnienie liczone będą jako suma stopy referencyjnej NBP oraz 5,5 pp (7%), maksymalna stopa odsetek za opóźnienie nie może przekraczać dwukrotności tej stawki (14%). W przypadku odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych ich stawka będzie sumą stopy referencyjnej NBP oraz 8,0 pp (9,5%). Nowelizacji ulegają art. 359 i 481 kodeksu cywilnego.

Podstawa: Ustawa z dnia 09.10.2015 o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (…), Dz.U. z 2015 r. poz. 1830.

– ułatwienia dla innowacji: Akt nowelizujący zakłada wzrost nakładów sektora prywatnego na badania i rozwój (B+R) oraz poprawę gospodarowania środkami publicznymi przeznaczonymi na B+R. Duże korzyści można zyskać dzięki ułatwieniom podatkowym. Możliwe jest już m.in. zaliczanie kosztów działalności B+R do kosztów uzyskania przychodu w podatkach dochodowych (badania naukowe, prace rozwojowe – bez względu na ich wynik), zniesiono opodatkowanie aportu własności intelektualnej i przemysłowej, wprowadzono ułatwienia podatkowe dla funduszy venture capital.

Podstawa: Ustawa z dnia 25.09.2015 Zmiana niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności, Dz. U. z 2015 r. poz. 1767.

– zwiększenie nacisku na rozwiązywanie sporów w drodze mediacji (ADR): Celem nowych rozwiązań jest zachęcanie stron do polubownego rozwiązania sporu oraz odciążenie sądów, a w efekcie przyspieszenie postępowań. Zmiany obejmują m.in. obowiązek informowania w pozwie, czy strony podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu przed drogą sądową, wzmocnienie obowiązku informowania przez sąd o możliwości skierowania sprawy do mediacji, ujednolicenie procedury mediacji, stworzenie rejestru wykwalifikowanych mediatorów, zachęcanie finansowe (np. zwolnienie z niektórych opłat). Mediacja możliwa jest na każdym etapie postępowania. W dalszym ciągu pozostaje dobrowolna.

Podstawa: Ustawa z dnia 10.09.2015 Zmiana niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów)

– nowy podatek od podmiotów prowadzących działalność wydobywczą węglowodorów, tzw. „podatek od gazu łupkowego”. Nowy podatek obowiązuje przedsiębiorców wydobywających ropę naftową, gaz ziemny oraz ich naturalne pochodne, z wyjątkiem metanu. Podatkiem objęte zostaje wydobycie gazu ziemnego i ropy naftowej. Podstawą opodatkowania ma być zysk z działalności wydobywczej (nadwyżka przychodów nad wydatkami kwalifikowanymi).

Podstawa: Ustawa z dnia 25.07.2014 r. o specjalnym podatku węglowodorowym, Dz.U. z 2014 r. poz. 1215

– zmiana w ustawie o komornikach, która już obowiązuje (przed innymi zmianami z przygotowanej nowelizacji, które wejdą w życie za ok. pół roku) stanowi, w jakim przypadku komornik wybrany przez wierzyciela może odmówić wszczęcia egzekucji. Przepis warunkuje odmowę od zaległości danej sprawy w kancelarii, liczby wpływających spraw oraz efektywności prowadzonych przez komornika egzekucji. Wprowadzone przepisy ograniczają liczbę spraw jakie komornik może prowadzić w ciągu roku. Ma to zwiększyć skuteczność egzekucji.

Podstawa: Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. Nr 133, poz. 882 tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 790)

Prawo autorskie

– wynagrodzenie dla artystów za użyczanie egzemplarzy przez publiczne biblioteki: W życie wchodzą niektóre przepisy z dużej nowelizacji z 2015r. Zakładają powstanie Funduszu Promocji Kultury, zasilanego m.in. wpłatami producentów lub wydawców utworów niekorzystających z ochrony autorskich praw majątkowych. Część środków z tego Funduszu przeznaczona będzie na wypłatę wynagrodzeń twórcom i wydawcom za użyczanie przez publiczne biblioteki egzemplarzy ich książek.

Podstawa: Ustawa z dnia 11.09.2015 Zmiana ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych, Dz. U. z 2015 r. poz. 1639.

Prawo ubezpieczeń społecznych

– obowiązkowa składka ZUS od każdej umowy zlecenia Weszła w życie po rocznym vacatio legis. Składka emerytalna będzie płacona od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nowelizacja uniemożliwia zawieranie podwójnych umów na niższą i wyższą kwotę ( z uwagi na eliminacje dotychczasowej praktyki zawierania takich umów w celu „ozusowania” niższej kwoty i uniknięcia „ozusowania” wyższej). Powiększona składka oznacza dodatkowe koszty samej umowy.

Podstawa: nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2014 r., poz. 1831)

– ustalanie wysokości podstawy wymiaru zasiłku: macierzyńskiego, chorobowego, opiekuńczego lub świadczenia rehabilitacyjnego dla osób niebędących pracownikami. Nastąpiło wydłużenie okresu podlegania ubezpieczeniu (z 1 do min. 12 miesięcy) w celu uzyskania wysokiego zasiłku, ustalona została też minimalna wysokość zasiłku macierzyńskiego dla wszystkich ubezpieczonych (1000 zł.)

Podstawa: zmiana ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

– elektroniczne zwolnienia lekarskie (e-ZLA): Dotychczas zwolnienia wystawiane na wzorze druku ZUS ZLA przyjmują formę dokumentu elektronicznego wystawianego, uwierzytelnionego przez kwalifikowany certyfikat albo profil zaufany ePUAP i przesyłanego przez lekarza elektronicznie do ZUS poprzez bezpłatny system. Forma papierowa zwolnienia obowiązuje maksymalnie do końca 2017r. Każdy płatnik składek zobowiązany był w związku z tą zmianą do dnia 31.12.2015r. założyć profil informacyjny płatnika.

Podstawa: ustawa z 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1066), ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.).

– nowe świadczenie i zwolnienie ze składki: Zmiana dotyczy zwolnienia osób prowadzących pozarolniczą działalność z obowiązku odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego (jeśli nie przekroczy kwoty świadczenia rodzicielskiego). Powstał też nowy rodzaj świadczenia

– świadczenie rodzicielskie (dla osób bez prawa do zasiłku macierzyńskiego, w kwocie 1000zł. miesięcznie).

Podstawa: zmiana ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887 z późn. zm.)

Prawo pracy

– wzrost minimalnego wynagrodzenia i wyższe koszty zatrudnienia. Wzrost kwoty minimalnego wynagrodzenia powoduje podwyżkę płac, wzrost niektórych świadczeń pracowniczych, wzrost składek ZUS dla niektórych przedsiębiorców, ale także wzrost kosztów zatrudnienia. Minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1850 zł. (brutto) zaś kwota minimalnego wynagrodzenia w pierwszym roku pracy 1480 zł. Zgodnie z niektórymi przewidywaniami, w 2016 roku podwyższenie kosztów zatrudnienia wyniesie 1448,88 zł na jednego pracownika w skali roku.

Podstawa: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz. U. poz. 1385)

– ważne zmiany w urlopach rodzicielskich: Zmiany obejmują m.in.: włączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego do urlopu rodzicielskiego; umożliwienie wykorzystania części urlopu do końca roku kalendarzowego w którym dziecko ukończy 6 lat; wydłużenie okresu wykorzystania urlopu ojcowskiego do osiągnięcia przez dziecko 24 miesięcy. Wprowadzono także możliwość godzinowego zwolnienia z pracy w przypadku wychowywania dziecka do 14 r.ż., oraz zasadę wydłużania urlopu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej podczas tego urlopu.

Podstawa: nowelizacja ustawy kodeks pracy (Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141 z późn. zm.)

– ograniczenie zawierania umów na czas określony. Umowy na czas określony zawierać obecnie można tylko na 33 miesiące. W tym czasie dopuszczalne jest zawarcie trzech takich umów. Przekroczenie tych warunków skutkować będzie uznaniem z mocy prawa, że pracownik zatrudniony jest na czas nieokreślony. Nie dotyczy to umów na zastępstwo, dorywczych, kadencyjnych oraz w przypadku podania przez pracodawcę obiektywnych przyczyn. Pracodawca ma obowiązek poinformowania okręgowego inspektora pracy o zawarciu umowy i o przyczynach takiej jej formy.

Podstawa: nowelizacja ustawy kodeks pracy (Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141 z późn. zm.)

– program „Praca dla młodych” zachętą dla pracodawców – w ramach programu firmy mogą zatrudnić na koszt państwa (na zasadzie refundacji) przez okres 12 miesięcy absolwentów szkół do 30 r. ż. Refundacji podlegać będą koszty poniesione na zatrudnionych wyłącznie na umowę o pracę. Pracodawca może liczyć na uzyskanie środków w wysokości minimalnego wynagrodzenia. Przez kolejne 12 miesięcy pracodawca zobowiązany jest zatrudniać tak przyjętego pracownika na własny koszt, ale będzie mógł podnosić jego kwalifikacje, korzystając z Krajowego Funduszu Szkoleniowego. Planowane jest utworzenie 100 tys. nowych miejsc pracy. Z refundacji nie mogą skorzystać firmy, które w ostatnich 6 miesiącach zwolniły pracowników.
Podstawa: nowelizacja Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz.U. 2004 Nr 99, poz. 1001 z późn. zm.

Prawo finansowe

– sąd polubowny przy Rzeczniku Finansowym: W 2015 r. Rzecznik Finansowy zastąpił Rzecznika Ubezpieczonych. Od początku bieżącego roku przy nowej instytucji działa sąd polubowny. Ma charakter mediacyjny, a jego rolą jest przyspieszanie rozwiązywania konfliktów pomiędzy instytucjami finansowymi a ich klientami. Udział w mediacji nie zamyka drogi postępowania sądowego, a opłata od wniosku wynosi 50 zł. W przypadku braku porozumienia rzecznik finansowy sporządza opinię prawną, która może być przydatna na drodze sądowej.

Podstawa: ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 roku o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, r. 4 (Dz. U. z 2015 r., poz. 1348)

Prawo podatkowe

– zmiany w prawie podatkowym: nowe regulacje mają na celu uproszczenie i racjonalizację procedur. Przewidziano m.in.: wprowadzenie pełnomocnictwa ogólnego, które ma być składane elektronicznie i wolne od opłaty skarbowej, ujednolicenie formy elektronicznych raportów z ksiąg podatkowych dla ułatwienia kontroli, wprowadzenie nowych stawek odsetek za zwłokę – obniżonej (50% stawki za zwłokę) i podwyższonej (150% stawki za zwłokę), prowadzenie postępowania przez jeden urząd w przypadku podejrzenia o popełnienie przestępstwa przez podmioty powiązane oraz grupowego wniosku o interpretację.

Podstawa: Ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1649).

Prawo ubezpieczeniowe

– zmiany w ustawie o działalności ubezpieczeniowej: poprawiają sytuacje osób ubezpieczonych oraz zakładów ubezpieczeniowych. Nowe regulacje opierają się na europejskich przepisach. Ustawa przewiduje m.in.: wzmocnienie praw osób ubezpieczonych w ubezpieczeniach na cudzy rachunek (szczególnie ub. grupowe), obowiązkową analizę potrzeb ubezpieczającego lub ubezpieczonego przed zawarciem umowy o charakterze inwestycyjnym, monitorowanie rynku produktów inwestycyjnych przez Komisję Nadzoru Finansowego oraz interwencji produktowej (zakaz lub ograniczenie wprowadzenia do obrotu), możliwość odstąpienia od umów ubezpieczenia na życie o charakterze inwestycyjnym (zawartych po dniu wejścia w życie ustawy).

Podstawa: Ustawa o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, Dz.U. z 2015 r. poz. 1844. Przepisy oparte na dyrektywie 2009/138/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada 2009 r.

Prawo upadłościowe i naprawcze

– nowelizacja zakłada szereg zmian. Głównym celem jest umożliwienie przeprowadzenia restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika i uniknięcie jego likwidacji. Z ustawy usunięto prawo układowe, naprawcze oraz likwidacyjne z możliwością zawarcia układu. Postępowanie likwidacyjne ma zastąpić restrukturyzacja, natomiast postępowanie likwidacyjne będzie subsydiarne w przypadku jej niepowodzenia. Ustawa zakłada ponadto m.in. założenie Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości, przyspieszenie postępowania i zmniejszenie jego kosztów. Wniosku nie można złożyć z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Podstawa: nowelizacja ustawy prawo upadłościowe, Dz.U. 2003 Nr 60, poz. 535 z późn. zm., tj. Dz.U. z 2015 r. poz. 233. – Ustawa prawo restrukturyzacyjne, Dz.U. z 2015 r. poz. 978.

 

 

Radca prawny
Ewa Bednarek-Wojtal
Kancelaria Prawna Pactum
www.pactum.net.pl

• Tweet
• Pin It