This website uses cookies so that we can provide you with the best user experience possible. Cookie information is stored in your browser and performs functions such as recognising you when you return to our website and helping our team to understand which sections of the website you find most interesting and useful.
Zmiany w wyliczaniu odsetek w 2016 r. cz.2
Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1830) . Wprowadziła ona nowe zasady ustalania wysokości odsetek ustawowych, odsetek za opóźnienie i maksymalnej wysokości odsetek oraz całkowicie nową kategorię odsetek, tj. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, stosowane w obrocie profesjonalnym. Obowiązujące od 1 stycznia 2016 r. zmiany mają zatem fundamentalne znaczenie dla prawidłowości wyliczania należności wierzycieli oraz formułowania żądań kierowanych do dłużników, tak w relacjach prywatnoprawnych jak i w obrocie profesjonalnym.
Z uwagi na złożoność zagadnienia, zmiany dotyczące odsetek regulowanych przepisami Kodeksu cywilnego zostały omówione jako pierwsze w lipcowym wydaniu Magazynu Law Business Quality. W tekście przyszła zatem pora na omówienie kwestii związanych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Nowelizacja z dnia 9 października 2015 r. zmieniła przepisy ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2016, poz. 684) i wprowadziła nową kategorię odsetek tj. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych (art. 4 pkt 3 ustawy o terminach zapłaty).
Co do zasady ustawę o terminach zapłaty w transakcjach handlowych stosuje się do odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług pomiędzy przedsiębiorcami w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. W tym zakresie ustawa zawiera również szczegółowe uregulowania dotyczące odsetek. Jednoznacznie można wyróżnić dwie odmienne sytuacje naliczania tych odsetek: gdy umowa handlowa określa termin zapłaty odsetek i gdy umowa handlowa nie określa tego terminu.
Przed nowelizacją, w sytuacji, gdy termin zapłaty za transakcję handlową nie był określony, a wierzyciel spełnił swoje świadczenie, lecz nie otrzymał zapłaty, przysługiwały mu odsetki ustawowe, bez wezwania dłużnika do zapłaty, po upływie 30 dni od dnia spełnienia świadczenia do dnia wymagalności. W przypadku natomiast określenia w umowie handlowej terminu zapłaty odsetek, gdy wierzyciel spełnił swoje świadczenie, a mimo to nie otrzymał w terminie zapłaty, przysługiwały mu bez uprzedniego wezwania dłużnika do zapłaty odsetki w wysokości odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, chyba że strony ustaliły w umowie odsetki w wyższej wysokości.
Od 1 stycznia 2016 r. ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych nie odsyła już do ordynacji podatkowej, lecz stosuje nowy rodzaj odsetek, tj. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych. Zgodnie z art. 4 pkt 3 tej ustawy, odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych to odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych.
Obecnie zgodnie z art. 5 znowelizowanej ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, jeżeli strony transakcji handlowej przewidziały w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.
Po terminie wymagalności, zgodnie z art. 7 ww. ustawy, wierzycielowi przysługują bez wezwania, odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeśli wierzyciel spełnił swoje świadczenie, a nie otrzymał zapłaty w terminie ustalonym w umowie (chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki). Jednocześnie termin zapłaty określony w umowie nie może co do zasady przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku. Ustalenie dłuższego terminu zapłaty musi być przez strony wyraźnie ustalone w umowie, a ustalenie to nie może być rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. W przypadku zgodnego ustalenia w umowie terminu zapłaty dłuższego niż 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, a nie otrzymał zapłaty, po upływie 60 dni przysługują bez wezwania odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty.
Gdy strony transakcji handlowej nie przewidziały w umowie terminu zapłaty, to zgodnie z art. 6 ww. ustawy wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia przez niego świadczenia, do dnia zapłaty.
Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych została na mocy nowelizacji rozszerzona o art. 11b wskazujący, że wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych jest obecnie ustalana dwa razy w roku, a podstawą ustalenia jest stopa referencyjna NBP. W przypadku odsetek należnych za okres od 1 stycznia do 30 czerwca, zastosowanie ma stopa referencyjna obowiązująca w dniu 1 stycznia. Natomiast w przypadku odsetek należnych za okres od 1 lipca do 31 grudnia zastosowanie ma stopa referencyjna obowiązująca w dniu 1 lipca.
Jak wynika również z dodanego art. 11c, wysokość powyższych odsetek ogłasza Minister właściwy do spraw gospodarki w drodze obwieszczenia zamieszczonego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Zgodnie z obwieszczeniem ministra rozwoju z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych (M.P. z 2016 r. poz. 601), wysokość odsetek za opóźnienie za okres od 1 lipca 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. wynosi 9,50% w stosunku rocznym.
Zgodnie z art. 55 ustawy nowelizującej, do wszystkich transakcji handlowych, które zostały zawarte przed dniem 1 stycznia 2016 r., tj. przed dniem wejścia w życie nowelizacji, stosuje się przepisy dotychczasowe. Podobnie, zastosowanie znajdą dotychczasowe przepisy odnoszące się do odsetek w transakcjach handlowych w przypadku transakcji handlowych zawieranych w wyniku przeprowadzenia postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych, wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej.
Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015. Poz. 1830)
2. Ustawa z 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2016, poz. 684
3. Obwieszczenie Ministra Rozwoju z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych (M.P. z 2016 r. poz. 601)
Karolina Bonarska-Lenarczyk – radca prawny w Kancelarii Prawnej GINTOWT Adwokaci, Radcowie, absolwentka studiów doktoranckich Polskiej Akademii Nauk. Specjalizuje się w bieżącej obsłudze podmiotów gospodarczych, a także w przygotowywaniu, negocjowaniu i opiniowaniu umów handlowych. Zajmuje się również prowadzeniem postępowań administracyjnych i sądowo administracyjnych. Posiada ponad 10-letnie doświadczenie z zakresu prawa lotniczego, które wykorzystuje doradzając podmiotom gospodarczym działającym w branży lotniczej, jak i osobom fizycznym reprezentując je przed Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Jej dewiza zawodowa to słowa Bryana Tracy: ”Kluczem do sukcesu jest skoncentrowanie umysłu na tym, czego pragniemy, nie na tym, czego się boimy.”. Prywatnie mama Adama i Poli oraz pasjonatka sztuki Fridy Kahlo.