Decyzja o wyborze ścieżki zawodowej rzadko podejmowana jest w izolacji od otoczenia, a kluczową rolę w tym procesie odgrywają rodzice – wskazała ich 1/3 badanych (29 proc. pracowników branż white collar i 28 proc. specjalistów IT), z wszystkich pokoleń (X,Y,Z). W drugiej kolejności wpływ na wybór pierwszego zawodu mieli znajomi i przyjaciele (19 proc. u ogółu pracowników biurowych oraz 25 proc. w IT) oraz partnerzy życiowi (13 proc. i 19 proc.). Nauczyciele, mimo częstego kontaktu z młodzieżą na tym etapie edukacji, mieli znikomy wpływ na wybory zawodowe badanych. Wpływ otoczenia oceniany jest przeważnie pozytywnie, choć 1/5 pracowników żałuje, że podążyło za radą rodziców (co ciekawe w grupie IT to tylko 11 proc.). Statystycznie częściej swojej decyzji żałują kobiety niż mężczyźni – odpowiednio 22 proc. wobec 12 proc.
Rodzice jako przewodnicy kariery
Zdecydowana większość rodziców bierze aktywny udział w proces kształtowania przyszłości zawodowej swoich dzieci, stosując różnorodne strategie wsparcia. Ponad 40 proc. z nich rozwija umiejętności miękkie swoich pociech i wspiera naukę języków obcych, uznając je za kluczowe w dynamicznie zmieniającym się świecie. Niemal tyle samo (41 proc.) rozmawia z dziećmi o przyszłej karierze podejmując temat najbardziej przyszłościowych zawodów. Ponad 1/3 (32 proc.) inwestuje w ich rozwój poprzez dodatkowe kursy i zajęcia. Co piąty rodzic angażuje się też w wybór szkoły lub kierunku studiów. W tych działaniach przodują kobiety, których zaangażowanie w edukację i rozwój zawodowy dzieci przewyższa aktywność mężczyzn średnio o 10 punktów procentowych. Jedynie 15 proc. rodziców nie podejmuje żadnych działań przygotowujących dzieci do zawodowego życia i pozostawia młodym ludziom całkowitą swobodę w podejmowaniu decyzji.
– To naturalne, że rodzice angażują się w przygotowanie swoich dzieci do przyszłej kariery – wynika to z troski o ich dobro i chęci ochrony przed błędami, które sami popełnili na zawodowej ścieżce. W pierwszej edycji badania “Jak pracować, by nie żałować?” ponad 60 proc. badanych przyznało, że żałuje wielu swoich decyzji zawodowych. Nic dziwnego, że chcą przed tym ustrzec własne pociechy – mówi Paulina Świątkiewicz , HR Business Partner w portalach pracy justjoin.it i rocketjobs.pl. W procesie kształtowania wyborów zawodowych dzieci rodzice mogą pełnić rolę przewodników, edukatorów, inspiratorów. Kluczowe jest jednak, by unikali narzucania własnego zdania, pozostając otwartymi na potrzeby i cele dziecka. Skuteczne doradztwo powinno opierać się na szacunku, akceptacji drugiej osoby i respektowaniu jej praw i zdania – dodaje.
Pułapka stereotypów
Okres podejmowania pierwszych decyzji zawodowych to czas, w którym jesteśmy szczególnie podatni na wpływy otoczenia. Właśnie wtedy łatwo wpaść w pułapkę stereotypów, które nawet rodzice mogą nieświadomie powielać. W zależności od ich poglądów istnieje ryzyko, że dzieci będą wychowywane w duchu stereotypów płciowych, szczególnie w kontekście zawodów w branży technologicznej. Jak więc można się przed nimi ustrzec?
– Kluczowe jest unikanie stereotypowego języka i zwracanie uwagi na równość w opisywaniu zawodów. Zamiast mówić o „męskich” czy „kobiecych” zawodach, warto podkreślić, że wszystkie profesje są dostępne dla obu płci. Równie ważne jest stosowanie feminatywów, aby dziewczynki mogły łatwiej wyobrazić sobie siebie w różnych rolach, np. jako „inżynierki” czy „informatyczki”. Pomocne może być także pokazywanie różnorodnych wzorców w literaturze, filmach i mediach. Dzieci, widząc kobiety i mężczyzn odnoszących sukcesy na przykład w technologii, będą inspirowane do podążania własną drogą – mówi Wiola Klimczak – prezeska fundacji IT Girls, której celem jest walka ze szkodliwymi stereotypami i zwiększanie udziału kobiet w zawodach technologicznych.
– Istotna jest również rola szkół – programy nauczania powinny angażować obie płcie w każdej dziedzinie, a nauczyciele unikać nieświadomego faworyzowania. Zatem zarówno rodzice, jak i nauczyciele powinni, świadomie działać na rzecz równości, oferując różnorodne wzorce, dbając o język i promując równe szanse – dodaje.
Partner w życiu i w karierze: najbardziej zaufany doradca
Na dojrzałym etapie kariery zawodowej, gdy coraz częściej szukamy wsparcia w podejmowaniu decyzji, partnerzy życiowi stają się naszymi głównymi doradcami. Zgodnie z wynikami badania, aż 43 proc. aktywnych zawodowo zwraca się o radę do swojego partnera lub partnerki. Przy czym to kobiety częściej niż mężczyźni polegają na zdaniu swojej drugiej połówki (47 proc. vs 39 proc.), a ponad 70 proc. z nich nie żałuje skorzystania z tych rad. Zjawisko to jest szczególnie widoczne w branży IT, gdzie partnerzy życiowi są częstszym źródłem inspiracji (19 proc.) niż w branżach „white collar” (13 proc.). Ponadto młodsze pokolenia częściej szukają też inspiracji i wskazówek u rówieśników, przyjaciół i znajomych.
Wyniki pozwalają wnioskować, że kwestia wpływu bliskich na decyzje zawodowe ulega na przestrzeni lat pewnym modyfikacjom (silniejsza rola partnera/ partnerki), jednak nadal to dość ważny czynnik, który składa się na obranie życiowej ścieżki. Rola rodziców ewoluuje w kierunku bardziej mentorskim i edukacyjnym, podczas gdy najmłodsze pokolenia wybierają mniej tradycyjne źródła wsparcia.
***
Raport „Jak pracować, by nie żałować. Pokolenia X, Y i Z o dopasowaniu do pracy” jest główną osią kampanii promującej nowe narzędzia cyfrowe na portalu pracy rocketjobs.pl — Profil Kandydata pozwalający aplikującym na zarejestrowanie się w bazie rocketjobs.pl oraz
Bazę dopasowanych talentów umożliwiającą pracodawcom natychmiastowy dostęp do profili kandydatów, którzy najlepiej odpowiadają na wymagania zawarte w ich ogłoszeniu o pracę. W ramach działań promocyjnych marka wyprodukowała też wspólnie z warszawskim Klubem Komediowym cykl sześciu spektakli komediowych, których scenariusze oparte są na treściach z raportu.
Pełna wersja raportu dostępna jest do pobrania pod adresem jakpracowacbyniezalowac.pl,
a bilety na spektakle dostępne do kupienia na stronie Klubu – komediowy.pl/spektakl/jak-pracowac-by-nie-zalowac-impro-z-rocketjobs-pl-justjoin-it/
Charakterystyka próby badawczej:
Badanie na próbie 1500 pracowników biurowych zostało zrealizowane przez agencję WiseRabbit metodą ilościową w lipcu i sierpniu 2024 roku. W grupie docelowej znalazły się kobiety i mężczyźni, przedstawiciele pokolenia Z (19-27 lat), pokolenia Y (28-44 lata) i pokolenia X (45-59 lat), którzy pracowali co najmniej rok (praca umysłowa/biurowa) w firmach zlokalizowanych w miastach w Polsce. Grupa badawcza była podzielona na przedstawicieli sektora IT i white collars (z branż wymagających pracy umysłowej: marketing, sprzedaż, HR, finanse, inżynieria, design etc.). Grupa IT stanowiła 35 proc. badanych, a white collars – 65 proc. W związku z dużą różnorodnością grupy white collars podzielono ją na pięć podgrup:
- sprzedaż/marketing/HR;
- administracja/edukacja;
- inżynieria/logistyka;
- finanse/prawo;
- architektura/design.
Próba badawcza zróżnicowana była również pod względem wielkości miejsca zamieszkania, etapu życiowego, w tym sytuacji osobistej czy posiadania dzieci (oraz ich wieku). W badaniu wzięły udział osoby na różnych stanowiskach o zróżnicowanym poziomie dochodów.
