Co zrobić gdy kontrahent nie płaci? Prawny przewodnik po skutecznym dochodzeniu należności

• Tweet
• Pin It

Istotnym problemem dla wielu przedsiębiorców jest brak terminowego realizowania należności przez kontrahentów. Zjawisko to nierzadko prowadzi do utraty płynności finansowej przedsiębiorcy, a w skrajnych przypadkach może też przesądzić o jego dalszym istnieniu na rynku. Dlatego szczególnie istotnym jest aby prawidłowo i skutecznie egzekwować należności za dostarczone produkty lub usługi.

 

Niezwłocznie po upływie terminu wskazanego na fakturze warto do kontrahenta zadzwonić lub napisać maila z przypomnieniem o fakturze i terminie jej płatności. Nierzadko zdarza się, że faktura pozostaje nieuregulowana nie ze złej woli, a przez błąd ludzki, przez problem z doręczeniem faktury w wersji elektronicznej lub przez przeoczenie. Gdy jednak pomimo życzliwego przypomnienia o konieczności zapłaty brak jest reakcji ze strony kontrahenta, bez zbędnego czekania warto podjąć następny krok.

Pisemne wezwanie do zapłaty

Formalną drogę dochodzenia należności należy rozpocząć od wysłania pisemnego wezwanie do zapłaty ze wskazaniem podstawy dochodzonej należności. W wezwaniu należy powołać się na treść zobowiązania (np. sprzedaż produktu), numer wystawionej faktury lub rachunku, kwotę należności oraz należy również zakreślić dodatkowy termin do ostatecznego uregulowania należności (np. 7 dni od dnia otrzymania wezwania) oraz numer rachunku bankowego, na który kontrahent ma przelać należność. Wezwanie często tytułowane jest słowami „ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty”, co w zamyśle ma uświadomić kontrahentowi powagę sytuacji i zmotywować go do wywiązania się ze swojego zobowiązania – nie wpływa jednak na prawidłowość i skuteczność przygotowanego wezwania do zapłaty. Warto pamiętać, że wezwanie do zapłaty może zostać wysłane już następnego dnia po upływie terminu płatności faktury.

Wezwanie do zapłaty powinno być własnoręcznie podpisane przez przedsiębiorcę, chyba, że do dochodzenia roszczeń ustanowiony zostanie pełnomocnik (np. adwokat lub radca prawny) – wówczas takie wezwanie w formie listu adwokackiego jest podpisywane i wysyłane przez pełnomocnika razem z dokumentem pełnomocnictwa wykazującym umocowanie do działania w imieniu przedsiębiorcy. Wezwane do zapłaty warto wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru, tak aby bez trudu ustalić upływ dodatkowego terminu do zapłaty należności.

 Odsetki

W wezwaniu do zapłaty oprócz dochodzonej kwoty warto wskazać również roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie w płatności lub odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Należy przy tym pamiętać, że odsetki liczymy od dnia wymagalności danej płatności, to jest od dnia następnego. Aby prawidłowo wskazać wysokość dochodzonych odsetek na dzień sporządzenia wezwania warto posłużyć się dostępnym w Sieci kalkulatorem odsetkowym.

Koszty odzyskiwania należności

Wzywając przedsądowo do zapłaty przedsiębiorca może dochodzić od swojego kontrahenta nie tylko należności głównej (czyli kwoty wynikającej z faktury) i odsetek za opóźnienie w płatności, ale także rekompensaty za koszt odzyskiwania należności w równowartości kwoty 40 euro przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. Uprawnienie to wynika z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach płatności w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2013, poz. 403). Zgłoszenie roszczenia o rekompensatę kosztów odzyskiwania należności jest niezależne od kosztów realnie poniesionych przez przedsiębiorcę, a związanych z dochodzeniem zaległej należności i nie wymaga udowadniania, że koszty te zostały rzeczywiście poniesione. W sytuacji, gdy koszty realnie poniesione są wyższe od równowartości kwoty 40 euro, kwota ta może być także skutecznie dochodzona od kontrahenta.

Gdy kontrahent nie odbierze wezwania

Z prawnego punktu widzenia nie ma znaczenia brak odbioru wezwania do zapłaty przez kontrahenta. Jeżeli adresat odmówi przyjęcia przesyłki lub przez swoje zaniedbanie nie odbierze listu dwukrotnie awizowanego należy przyjąć fikcję doręczenia, a co za tym idzie w znaczeniu prawnym przesyłkę uznaje się za doręczoną. W takiej sytuacji przyjmuje się, że kontrahent mógł zapoznać się z treścią korespondencji w pierwszym terminie awizowania. Twierdzenie to może zostać obalone, w sytuacji gdy druga strona wykaże, iż bez swojej winy nie miała możliwości odbioru wezwania.

Droga postępowania sądowego

Po bezskutecznym upływie terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty kolejnym krokiem do dochodzenia należności jest skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Na tym etapie warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który w odpowiedni sposób przygotuje dokumenty i z ramienia przedsiębiorcy będzie czuwał nad przebiegiem postępowania. Mając jednak do dyspozycji pełnomocnika, warto również samemu orientować się w przebiegu procedury sądowej w sprawach o zapłatę.

Właściwość rzeczowa sądu

W sprawach o zapłatę tryb postępowania i właściwość sądu uzależniona jest od wysokości dochodzonej kwoty. Kwotą rozgraniczającą, czy pozew należy wnieść do sądu rejonowego, czy do sądu okręgowego, jest 75 000 zł. Zgodnie z treścią art. 17 pkt 4 k.p.c. do właściwości sądu okręgowego należą sprawy o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Co za tym idzie, w przypadku należności do kwoty 75.000 zł pozew należy złożyć do sądu rejonowego.

Właściwość miejscowa sądu

Właściwość miejscowa sądu określona jest również przepisami kodeksu postępowania cywilnego – zgodnie z ogólną zasadą powództwo wytacza się przed sądem pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania (art. 27 § 1 k.p.c.), w przypadku osób prawnych lub innych podmiotów niebędących osobą fizyczną powództwo wytacza się według miejsca ich siedziby (art. 30 k.p.c.)

Przepisy kodeksowe w sprawach przeciwko przedsiębiorcy, a także w sporach wynikających z umów dają możliwość skorzystania z właściwości przemiennej. Oznacza to, że według wyboru powoda (czyli tutaj osoby dochodzącej zapłaty) pozew może być wniesiony albo zgodnie z zasadami właściwości ogólnej wskazanymi wyżej, albo zgodnie z zasadami wskazanymi w przepisach dotyczących właściwości przemiennej. I tak, zgodnie z art. 33 k.p.c. powództwo o roszczenie majątkowe przeciwko przedsiębiorcy można wytoczyć przez sąd, w którego okręgu znajduje się zakład główny lub oddział, jeżeli roszczenie pozostaje w związku z działalnością tego zakładu lub oddziału.

W przypadku sporów wynikających z umów właściwość sądu może być ustalona na podstawie art. 34 k.p.c., który stanowi, że „powództwa o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania”. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem, stąd też w praktyce bardzo często stosuje się jednoznaczne określenie właściwości sądowej w końcowych zapisach umowy.

Właściwy wydział sądu

Kierując pozew do sądu należy także określić wydział rozpatrujący daną sprawę. I tak, pozew przeciwko osobom fizycznym rozpatrywany będzie przez wydział cywilny, w przypadku zaś gdy pozwanym jest przedsiębiorca (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, osoba prawna lub inna jednostka) pozew rozpatrywać będzie wydział gospodarczy.

Tryb postępowania

Postępowanie sądowe w sprawie o zapłatę może zostać przeprowadzone w różnych trybach, tj.: zwykłym, uproszczonym, upominawczym, nakazowym oraz w elektronicznym postepowaniu upominawczym (tzw. e-Sąd). W kontekście przedstawionego rozróżnienia warto pamiętać, że postępowanie uproszczone jest właściwe w sprawach wynikających z umów, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10 000 zł. W przypadkach tego typu spraw tryb uproszczony jest trybem obligatoryjnym. Pozew składamy wówczas na urzędowym formularzu.

Wybór trybu nakazowego lub elektronicznego postępowania upominawczego należy do powoda. W przypadku trybu nakazowego konieczne jest złożenie stosownego wniosku w pozwie i spełnienie ustawowych przesłanek, w elektronicznym postępowaniu upominawczym należy natomiast złożyć pozew w formie elektronicznej przez stronę internetową e-Sądu. Sprawa w trybie zwykłym, upominawczym lub uproszczonym rozpatrywana jest niezależnie od wniosku powoda dotyczącego rozpoznania w tym trybie – o rozpoznaniu sprawy w trybie zwykłym lub upominawczym decyduje Sąd, tryb uproszczony zaś jest obligatoryjny jeśli roszczenia wynikają z umów, a ich wartość nie przekracza 10 000 zł.

Wyrok czy nakaz zapłaty

Rozstrzygając sprawę w trybie zwykłym sąd wydaje wyrok, w którym zasądza zapłatę, zaś w przypadku pozostałych trybów sąd wydaje nakaz zapłaty. Nakaz zapłaty to forma orzeczenia sądowego wydana na posiedzeniu niejawnym, w którym nie biorą udziału strony. Nakaz wydawany jest w oparciu o treść żądania pozwu oraz załączone do niego dokumenty. Oczywiście, od takiego rozstrzygnięcia pozwany może odwołać się czy to w formie zarzutów, sprzeciwu, czy apelacji – forma odwołania zależy od trybu, w jakim rozpatrywana była dana sprawa.

Po zakończeniu postępowania sądowego i uzyskaniu korzystnego rozstrzygnięcia należność powinna zostać uregulowana. W przypadku dalszej bierności kontrahenta należy uzyskać wyrok lub nakaz z klauzulą prawomocności i wykonalności oraz skierować sprawę do komornika, celem wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

 

Adwokat Karolina Gorczyca

http://kancelaria-gorczyca.pl/

• Tweet
• Pin It