Jak zaplanować sukcesję krok po kroku?

• Tweet
• Pin It

W Polsce coraz więcej prywatnych przedsiębiorstw, zwłaszcza tych powstających na początku lat 90-tych przekazywanych jest kolejnym właścicielom, kontynuatorom stworzonego przed laty dzieła. Czasami, kiedy brakuje następcy, pojawia się problem z przekazaniem firmy i wtedy najczęstszym rozwiązaniem jest jej sprzedaż. Okazuje się jednak, że przekazanie prywatnego majątku wskazanej osobie, również może wiązać się z różnymi komplikacjami. Dlaczego warto świadomie zaplanować sukcesję, w jaki sposób do tego podejść od strony formalnej i dlaczego w procesie przekazania firmy niezbędne może okazać się wsparcie prawnika i ubezpieczyciela rozmawiam z Anną Wolską, specjalistą ds. ubezpieczeń oraz Jakubem Piszczkiem, radcą prawnym, specjalizującym się m.in. w tematach sukcesji.

 

 

Dlaczego sukcesja wymaga specjalnego przygotowania i wsparcia ekspertów? Przecież wydaje się to proste, właściciel przekazuje własny biznes swoim następcom. 

Anna Wolska: Przede wszystkim dlatego, że ekspert zajmujący się sukcesją jest osobą doświadczoną w tej dziedzinie i zapewne w swojej pracy widział już wiele różnych zdarzeń i sam zapewne podpowiadał już różne rozwiązania i ma większą świadomość sytuacji, które mogą się wydarzyć, a przed którymi należałoby się zabezpieczyć. A przede wszystkim zna obowiązujące przepisy prawa.

Po drugie, ekspert jest osobą obcą, niepowiązaną emocjonalnie z żadną osób, a  ma to ogromne znaczenie, ponieważ jest bardziej świadomy  problemów, jakie na przestrzeni lat mogą się pojawić w bardzo zżytej rodzinie.   Czasem osoby sobie bliskie nawet nie chcą dopuścić do siebie myśli, że jakiś członek rodziny może zachować się tak, a nie inaczej. Proszę mi wierzyć w moim wieloletnim doświadczeniu widziałam już w rodzinach różne sytuacje, szczególnie wtedy gdy w grę wchodzi podział majątku. Pamiętajmy, że do rodziny wchodzą osoby obce ( np. partnerzy naszych dzieci), nie mówiąc już o skłóconym rodzeństwie, czy dzieciach z poprzednich związków.

Jakub Piszczek: Sukcesja może wydawać się prosta gdy opieramy się na poradnikach internetowych, rzeczywistość jest jednak zdecydowanie bardziej skomplikowana i nie zazwyczaj nie odpowiada w 100% poradom internetowym, które charakteryzuje duży poziom ogólności. Skorzystanie z porady eksperta pozwoli przygotować plan sukcesji w sposób uwzględniający specyfikę działalności, formę jej prowadzenia, przedmiot działalności, a także stosunki rodzinne. Nieprzygotowana sukcesja może prowadzić do powstania niezamierzonych skutków i na przykład być zarzewiem konfliktu w rodzinie, czy w firmie. Właściciel powinien być świadomy wszystkich konsekwencji swoich wyborów, nie tylko na gruncie prawa spadkowego ale również prawa gospodarczego / handlowego. Zapewnienie kontynuacji biznesu powinno bowiem odbywać się bez uszczerbku dla stosunków rodzinnym. Dlatego też skorzystanie z doradcy specjalizującego się w zagadnieniach związanych z sukcesją jest często niezbędne.

Czy jest jakaś konkretna granica wieku właściciela albo jego następców, kiedy należy zacząć myśleć o przyszłości firmy i zająć się sukcesją?

Anna Wolska: Oczywiście, gdybyśmy mieli pewność, że doczekamy do emerytury, to można powiedzieć, że jest to kilka lat przed emeryturą.  Jednak wszyscy doskonale wiemy, że każdego dnia może się wydarzyć coś niespodziewanego. Pamiętajmy, że problemem jest nie tylko śmierć, ale też ciężka choroba tzw. mózgu biznesu czy innego członka rodziny. Dlatego im szybciej tym lepiej. Na pewno o sukcesji warto pomyśleć przede wszystkim kiedy bierzemy na siebie różne zobowiązania lub zmienia się nasza sytuacja rodzina.

Do dobrze przygotowanego planu sukcesji można przecież wprowadzać zmiany i nowe zapisy.

Jakub Piszczek: Większość z nas zdaje się odkładać uregulowanie spraw związanych z sukcesją i następstwem prawnym na bliżej nieokreśloną przyszłość. Truizmem jest, że nie możemy być pewni, że będziemy żyć w zdrowiu do późnej starości. Według mnie rozsądnie jest zająć się sukcesją jak najszybciej. Zmiany w życiu osobistym i rodzinnym (np. urodzenie nowego dziecka) mogą wpływać na nasze plany związane z przekazaniem działalności gospodarczej, ale czekanie do dnia kiedy wszystko się „ostatecznie wyjaśni” może okazać się zgubne. Plany sukcesyjne należy przygotować jak najszybciej i ewentualnie dokonywać modyfikacji w sytuacji, w której zmieniające się okoliczności do tego zmuszają. W zasadzie każdy pełnoletni przedsiębiorca, któremu zależy na trwaniu jego działalności po jego odejściu, powinien rozważyć kwestie sukcesji i poczynić odpowiednie przygotowania jak najszybciej.

Co grozi firmie lub spadkobiercom, jeśli właściciel nie zaplanuje świadomie procesu przekazania biznesu?

Anna Wolska: W najgorszym wypadku nawet ogromne problemy finansowe spadkobierców. Wiele biznesów opiera się na kredytach, leasingach, które po śmierci właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej i braku następcy i planu na to co dalej trzeba natychmiast spłacić.  Następca, może już nie  mieć takiej wiarygodności, jak poprzednik. Dla banku to nowa osoba, bez gwarancji, że dobrze poprowadzi biznes.

Nie jest też powiedziane, że konkurencja nie będzie chciała wykorzystać tak gwałtownej zmiany, a może kluczowy pracownik  będzie chciał „ rozkręcić” swój biznes i przejąć część klientów?  W wielu przypadkach, do zachwianie finansów i krótko lub długo trwałe problemy finansowe. Mogą też pojawić się kłótnie i spory w rodzinie,  a myślę że tego każdy spadkodawca chciałby uniknąć.

Jakub Piszczek: Nieplanowana sukcesja może prowadzić do bardzo poważnych negatywnych następstw w zakresie prowadzenia działalności i możliwości jej utrzymania. Całkowicie do pomyślenia są bowiem sytuacje, w których współwłaścicielem spółki stanie się dziecko lub osoba, której w ogóle nie zależy na kontynuowaniu funkcjonowania firmy. Decyzje może zacząć podejmować sąd rodzinny, a możliwości operacyjne zostaną sparaliżowane przez konieczność długiego oczekiwania na upoważnienia odpowiednich osób (opiekuna prawnego, sądu rodzinnego czy kuratora). Niekontrolowana sukcesja może też wprost prowadzić do zakończenia działalności, gdy na przykład prowadzona jest w formie spółki jawnej, lub jej przedmiotem działalności jest działalność koncesjonowana.

Jak zaplanować proces sukcesji? Od czego powinniśmy zacząć?

Anna Wolska:  Od znalezienia eksperta lub zespołu ekspertów. Ten przeprowadzi profesjonalnie przez cały proces. Sukcesja to długotrwały proces, często również spotkań i przemyśleń w rodzinie. I tylko doświadczony specjalista podpowie różne rozwiązania

Jakub Piszczek: Pierwszym krokiem do zaplanowania świadomej sukcesji powinna być konsultacja z ekspertem. Często wyobrażenia i zamierzenia właściciela nie mogą być w 100% zrealizowane z uwagi na treść przepisów. Zdarza się również, że osoba planująca sukcesję nie zdaje sobie sprawy ze wszystkich konsekwencji związanych z przekazaniem działalności. Jedynie szczera rozmowa ze specjalistą pozwoli na zidentyfikowanie zagrożeń / ryzyk związanych z planami właściciela i umożliwi ukształtowanie procesu w sposób pozwalający na zabezpieczenie interesów wszystkich zainteresowanych. Podstawową kwestią jest również odpowiedź na pytanie, czy właściciel życzy sobie by jego działalność była w ogóle kontynuowana po jego odejściu. Nawet w razie udzielenia negatywnej odpowiedzi na to pytanie, plan sukcesji powinien i tak zostać przygotowany tak, by ewentualni spadkobiercy nie zostali przez brak planu pokrzywdzeni.

Na czym polega pomoc prawnika/ubezpieczyciela w zabezpieczeniu przyszłości firmy? 

Anna Wolska: Sukcesja, to nie tylko przekazanie majątku. Sukcesja, to również zabezpieczenie spadkobierców, przed kosztami jakie mogą się pojawić:

– zachowki,

– spłaty zobowiązań,

– koszty podatkowe,

– a także obniżenie poziomu  życia rodziny.

I właśnie  w tym celu potrzebna jest dobrze dobrana polisa ubezpieczeniowa z odpowiednio dobranymi kwotami i uposażonymi. Pieniądze z polisy trafiają do konkretnej osoby z pominięciem zasad dziedziczenia ustawowego.

Pamiętajmy, że polisa na życie to najszybsze i najtańsze źródło gotówki.

Jakub Piszczek: Prawnik może pomóc w zidentyfikowaniu ryzyk związanych z przekazaniem działalności, pozwoli na wybranie optymalnych, „uszytych na miarę” rozwiązań dla zainteresowanych oraz pomoże w skonstruowaniu odpowiednich dokumentów. Szczera rozmowa z prawnikiem jest ważnym elementem skutecznego zaplanowania sukcesji w sposób najpełniej odpowiadający zamierzeniom właściciela. Pomoc taka może również ujawnić wady i ryzyka w przyjętych przez właściciela zamierzeniach i umożliwi ich uniknięcie lub minimalizację.

Czym się kierować przy wyborze specjalisty, do którego zgłaszamy się po pomoc? ( portal jest ogólnopolski więc trzeba dać ogólną poradę, bo nie wszyscy mogą się zgłosić bezpośrednio do Państwa). 

Anna Wolska: Przede wszystkim opiniami naszych znajomych i innych przedsiębiorców, którzy przeszli przez ten proces. Jeżeli nikt nie może nam dać takich rekomendacji, to  poszukajmy rekomendacji i opinii w internacie czy artykułów. Osoby, które mają szeroką wiedzą często się nią dzielą.

Jakub Piszczek: Zawsze warto sprawdzić, czy specjalista z którego pomocy korzystamy posiada doświadczenie i wiedzę w dziedzinach, o których zamierza rozmawiać. Można śmiało przyjąć, że większość prawników posiada wiedzę pozwalającą na przekazanie porad w żądanym zakresie, jednakże sprawy sukcesyjne warto powierzyć osobom, które specjalizują się w tych zagadnieniach. Specyfika rozwiązań wymaga wiedzy interdyscyplinarnej i praktyki, która umożliwi przygotowanie rozwiązań na najwyższym poziomie. Korzystanie z usług niesprawdzonych, przypadkowych doradców może niekiedy okazać się niewystarczające. Kwestia ta nabiera szczególnego znaczenia w sytuacjach, gdzie stan rodzinny i / lub majątkowy jest skomplikowany i pod uwagę należy wziąć wiele zmiennych. Ja osobiście kierowałbym do uprawnionych radców prawnych lub adwokatów, których praktyka koncentruje się wokół kwestii sukcesyjnych.

• Tweet
• Pin It