Duszniki-Zdrój to nie tylko perła uzdrowiskowa Sudetów, ale i miejsce, w którym lokalna pomoc społeczna nabiera nowego, nowoczesnego wymiaru. Mariusz Winiarz – Dyrektor Ośrodka Pomocy Społecznej, człowiek z pasją i wieloletnim doświadczeniem w realizacji kampanii społecznych, z zaangażowaniem mówi o innowacyjnych programach dla seniorów, skutecznej profilaktyce uzależnień oraz konieczności reagowania na hejt i przemoc. To rozmowa o społecznej misji, odpowiedzialności i działaniach, które realnie zmieniają życie mieszkańców mniejszej gminy – w duchu empatii, partnerstwa i nowoczesnego podejścia do wyzwań społecznych.
Panie Dyrektorze, Duszniki-Zdrój to miasto z niezwykle bogatą historią i tradycją. Jakie znaczenie dla Pana – jako mieszkańca i osoby aktywnie działającej społecznie – ma to wyjątkowe miejsce?
Duszniki-Zdrój to miasto, w którym pracuję od sześciu miesięcy, pełniąc funkcję Dyrektora Ośrodka Pomocy Społecznej. Choć zawodowo jestem tu od niedawna, łączy mnie z tym miejscem również osobista historia – jako kilkuletni chłopiec mieszkałem z mamą w mieszkaniu pracowniczym dusznickiego szpitala i uczęszczałem do pierwszej klasy szkoły podstawowej w roku szkolnym 1977/1978. Duszniki-Zdrój od wieków zachwycają swoim urokiem i przyciągają licznych gości dzięki bogatej ofercie turystycznej, kulturalnej, uzdrowiskowej oraz sportowej. To właśnie ta górska wyjątkowość sprawia, że jest to miejsce naprawdę niezwykłe – idealne zarówno do życia, jak i pracy.
Ośrodek Pomocy Społecznej, którym Pan kieruje, realizuje wiele istotnych zadań na rzecz mieszkańców. Które z projektów lub działań uznaje Pan za szczególnie ważne lub przełomowe?
Ośrodek Pomocy Społecznej, który mam zaszczyt reprezentować realizuje wiele zadań i działań, skierowanych bezpośrednio do mieszkańców, które służą mieszkańcom Dusznik-Zdroju. Wśród nich szczególne miejsce zajmują programy dedykowane osobom starszym – polityka senioralna to obecnie nasz najważniejszy priorytet.
Dlatego w 2021 roku, z programu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej utworzono Klub Senior+ – miejsce integracji, aktywizacji społecznej oraz realizacji potrzeb kulturalnych seniorów. Dziś Klub oferuje szeroką ofertę zajęć, spotkań i aktywności, które sprzyjają rozwijaniu pasji, zainteresowań, odkrywaniu talentów, twórczemu myśleniu i po prostu przyjemnemu spędzaniu czasu.
Działalność statutowa Ośrodka to nie tylko realizacja ustawowych zadań gminy, ale także aktywne włączanie się w różnego rodzaju lokalne inicjatywy, akcje i kampanie społeczne. W ten sposób budujemy nowoczesny, pozytywny wizerunek instytucji pomocowej – jako miejsca realnego wsparcia i partnera społeczności, a nie tylko „punktu świadczeń”.
Na szczególne wyróżnienie zasługuje wdrożony w bieżącym roku innowacyjny programy taki jak: „Taxi-Senior” oraz planowane w niedalekiej przyszłości „Teleopieka” czy „Złota Rączka”. To działania, które nie tylko ułatwiają codzienne funkcjonowanie seniorów, ale też stanowią przełom w jakości wsparcia oferowanego przez nasz Ośrodek.
Od stycznia 2025 roku OPS przejmie realizację zadań wpisanych w Gminny Program Profilaktyki. Jakie zmiany i nowe możliwości przyniesie to dla mieszkańców Dusznik-Zdroju?
Od stycznia 2025 roku Ośrodek Pomocy Społecznej przejął od Urzędu Miejskiego realizację Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii. W ramach tego procesu Burmistrz Miasta powołał Pełnomocnika do realizacji Programu, a Rada Miejska podjęła stosowną uchwałę.
Już w ciągu pierwszych miesięcy naszej pracy nastąpiła znacząca zmiana podejścia do profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień – stawiamy na nowoczesną, naukowo udowodnioną profilaktykę opartą na podstawach i dowodach naukowych, która angażuje dzieci, młodzież, rodziców, dorosłych mieszkańców, szkoły, lokalnych przedsiębiorców oraz osoby uzależnione i współuzależnione. Rozumiemy różnice między skuteczną profilaktyką, wychowaniem, promocją zdrowia, a działaniami, które są nieskuteczne i nie przynoszą pozytywnych efektów – i tę wiedzę przekładamy na realne działania właściwie wydatkując środki, które są przeznaczone tylko na te cele.
Nowością jest integracja profilaktyki z aktywnością fizyczną – wprowadzamy rekomendowane programy profilaktyczne do zajęć sportowych, co początkowo wzbudzało kontrowersje, ale tylko takie działania mogą przynieść wymierne efekty.
Należy podkreślić, że Gmina Duszniki-Zdrój przystąpiła do ogólnopolskiego porozumienia „Skuteczny Samorząd – Efektywna Profilaktyka”, czego zwieńczeniem było otrzymanie Certyfikatu „Gmina Promująca Profilaktykę Uzależnień” przyznanego przez Instytut Nowej Kultury w Warszawie. Przystąpienie gminy do Porozumienia, to niewątpliwie szczególne wyróżnienie dla gminy, które daje wiele wymiernych efektów dla całej społeczności lokalnej. Ponadto wpływa na budowanie pozytywnego wizerunku gminy na zewnątrz, jako gminy promującej zdrowie. To prestiżowe wyróżnienie dla samorządu lokalnego, władz Burmistrza, Rady Miejskiej, osób odpowiedzialnych za profilaktykę i całego lokalnego środowiska.
Przystąpienie do Porozumienia to dodatkowe korzyści dla gminy m.in.:
- comiesięczny udział w webinarach eksperckich,
- sesje networkingowe i udział Pełnomocnika w Networkingu on-line, który odbywa się 1 raz w miesiącu i polega na wymianie doświadczeń, kontaktów, prezentacji pomysłów i projektów realizowanych w gminie,
- e-learningowa Akademia Kompetencji dla wszystkich członków komisji działającej w Dusznikach- Zdrój,
- dostęp do materiałów edukacyjnych i newslettera edukacyjnego,
- udział w konferencjach edukacyjnych oraz realizacja wspólnych kampanii i projektów edukacyjnych,
- promocja gminy w kanałach medialnych Instytutu,
- zniżki na studia podyplomowe z zakresu profilaktyki,
- współorganizacja lokalnego dnia profilaktyki uzależnień,
- promocja samorządu jako promującego profilaktykę uzależnień w kanałach komunikacyjnych Instytutu,
- wsparcie gminy w zakresie inicjatyw profilaktyki uzależnień.
Warto też wspomnieć o naszej pierwszej dużej inicjatywie – „I Dusznickich Dniach z Profilaktyką i Edukacją”, podczas których zrealizowano kampanię „Bądź odpowiedzialny – nie sprzedawaj alkoholu nieletnim” oraz szkolenie „Odpowiedzialny sprzedawca w świetle obowiązujących przepisów prawa związanych ze sprzedażą i podawaniem napojów alkoholowych i napojów energetyzujących oraz kontrolą punktów sprzedaży napojów alkoholowych!”, prowadzone przez eksperta wg programu Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. Szkoleniem stacjonarnym objęto właścicieli oraz personel punktu sprzedaży napojów alkoholowych oraz członków GKRPA, Straży Miejskiej i Policji.
Wsparli właśnie Państwo kampanię „Nie Hejtuję – Motywuję”. Co zdecydowało o tym, że Duszniki-Zdrój i OPS zaangażowały się w tę inicjatywę?
Od kilkunastu lat angażuję się w ogólnopolskie kampanie społeczne i edukacyjne, szczególnie te, które promują zdrowy styl życia, przeciwdziałają przemocy oraz wspierają profilaktykę uzależnień. W swoim dorobku zawodowym i społecznym współpracowałem i współpracuję z instytucjami takimi jak PARPA/KCPU, Ogólnopolskim Pogotowiem dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, Niebieską Linią IPZ czy Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę (dawniej Fundacja Dzieci Niczyje), gdzie pełniłem role ambasadora, koordynatora lub realizatora licznych inicjatyw – m.in.:
- „Alkohol kradnie wolność” (Ambasador kampanii PARPA-1999, realizator debat szkolnych i gminnych, realizator programu profilaktyczno-edukacyjnego wg scenariusza PARPA w placówkach szkolnych i podczas kolonii letnich, 2000-2006),
- „Radość bez alkoholu” (realizator programu profilaktyczno-edukacyjnego wg scenariusza PARPA podczas półkolonii i kolonii letnich, 1999-2006),
- „Dzieciństwo bez przemocy” (Ambasador kampanii PARPA, Fundacja Dzieci Niczyje, 2001, 2009 i 2024),
- Polski Projekt 400 Miast” (Gminny Koordynator realizacji projektu, 2005)
- „Bliżej siebie – dalej od narkotyków” (2006),
- „Alkohol – nieletnim dostęp wzbroniony” (Ambasador kampanii PARPA, realizator akcji „Tajny Klient”, 2003-2007),
- „Sprawdź czy twoje picie jest bezpieczne” (Ambasador kampanii PARPA, 2009),
- „Dopalacze mogą cię wypalić” (2009),
- „Brałeś? Nie jedź! Po narkotykach rozum wysiada” (2009),
- „Szkoła bez przemocy” (2009),
- „Stop18!” (Ambasador kampanii 2009 i 2010),
- „Zły dotyk” (Ambasador kampanii Fundacja Dzieci Niczyje, 2010-2011),
- „Pozory Mylą Dowód Nie” (2012),
- „Bezpieczeństwo dzieci w Internecie (Realizator zajęć edukacyjnych w świetlicy profilaktyczno-wychowawczej, Fundacja Dzieci Niczyje, 2012),
- „Ciąża bez alkoholu” (2008, 2023 – zajęcie II miejsca w konkursie ogólnopolskiej kampanii, 2024 i kontynuacja 2025),
- „Bądź Bezpiecznym Kierowcą” (2014-2018),
- „Narkotyki to mnie nie kręci” (2014),
- „Ogranicz dostęp do alkoholu” (2021),
- „Pierwsze kroki w (cyber)Świecie” (2023),
- „Stop uzależnieniom behawioralnym” (2023-2024),
- „Stop! Przemocy” (2024 i kontynuacja 2025).
Zaangażowanie Dusznik-Zdroju i OPS w kampanię „Nie Hejtuję – Motywuję” jest więc naturalną kontynuacją tych działań. Hejt w przestrzeni publicznej – również wobec pracowników instytucji pomocowych – staje się realnym problemem, który wymaga przeciwdziałania poprzez edukację i wzmacnianie postaw empatii, szacunku i odpowiedzialności.
Zauważyłem kampanię w mediach społecznościowych i bardzo szybko podjąłem decyzję o włączeniu Ośrodka jako partnera – wierzę, że takie inicjatywy mają realny wpływ na świadomość społeczną, a przez to poprawiają jakość relacji w lokalnych społecznościach.
Czy osobiście lub zawodowo zetknął się Pan z problemem hejtu? Jeśli tak, to jakie emocje lub refleksje towarzyszyły takim sytuacjom?
Niejednokrotnie osobiście zetknąłem się z problemem hejtu w pracy zawodowej w poprzednim Ośrodku Pomocy Społecznej w Polanicy-Zdroju. Były to sytuacje bardzo trudne. Agresja słowna, nienawiść kierowana była do mnie i wobec moich byłych pracowników. Niewątpliwie towarzyszą temu bardzo duże emocje wewnętrzne, spadek motywacji i zaangażowania w pracę, czasami bezradność i poczucie bezsilności jak i wypalenia zawodowego. Należy podkreślić, że pracownicy socjalni stanowią niewątpliwie grupę zawodową bardzo szybko podlegającą wypaleniu zawodowemu. Często hejt użyty wobec pracowników socjalnych, ale też i osób zarządzających rani, niszczy i niejednokrotnie paraliżuje działania. Dziś już wiemy, że hejt coraz częściej dotyka nas w realnym życiu: w szkole, w pracy, w rodzinie a jego skutki bywają także dramatyczne. Dlatego tak istotna jest edukacja, profilaktyka i otwarta rozmowa o tym problemie.
Czy według Pana problem hejtu i mowy nienawiści dotyka również mniejszych miejscowości, takich jak Duszniki-Zdrój, czy raczej postrzegany jest jako problem dużych aglomeracji i świata online?
Myślę, że problem hejtu i mowy nienawiści dotyka nas wszystkich zamieszkałych w mniejszych jak i większych miejscowościach i na pewno jest to problem wszystkich aglomeracji i świata online. Można zauważyć, że język nienawiści coraz częściej pojawia się na ustach osób publicznych – polityków, celebrytów, influencerów ale także co jest bardzo niepokojące wśród dzieci i młodzieży. Wciąż brakuje szerokiej edukacji etycznej i emocjonalnej – zarówno w szkołach, jak i w miejscach pracy. Umiejętność rozpoznawania hejtu, reagowania na niego i ochrony przed jego skutkami nie jest niestety uczona systemowo. Równocześnie instytucje często są bierne wobec przypadków hejtu – zarówno pracodawcy czy administratorzy mediów społecznościowych jak i organy ścigania. Często ofiary czują się pozostawione same sobie, a sprawcy nie ponoszą żadnych konsekwencji. Dlatego ważna jest edukacja emocjonalna i medialna, każda reakcja, wyrażenie sprzeciwu i wsparcie ofiary. Hejt to problem nie tylko społeczny, ale również psychologiczny i moralny – i jako taki wymaga zdecydowanego i systemowego przeciwdziałania.
Kampania „Nie Hejtuję – Motywuję” wpisuje się w szerszy kontekst lokalnych działań profilaktycznych, takich jak „Stop! Przemocy”, czy „Ciąża bez Alkoholu”. Jakie znaczenie mają tego typu inicjatywy dla społeczności lokalnej?
Kampania „Nie Hejtuję – Motywuję” jest kolejnym obok kampanii „Stop! Przemocy” i „Ciąża bez Alkoholu” lokalnym przedsięwzięciem profilaktycznym. Kampanie te mają bardzo ogromne znaczenie dla społeczności lokalnej, gdyż oprócz edukacji społecznej promują pozytywne wartości oparte na empatii, zrozumieniu, szacunku i odpowiedzialności społecznej.
Ich siłą jest także zakorzenienie w realnych potrzebach mieszkańców oraz oparcie na lokalnych zasobach – takich jak współpraca instytucji, wsparcie specjalistów i zaangażowanie środowisk lokalnych. Dzięki temu kampanie te nie są jednorazowymi akcjami, ale realnym narzędziem profilaktyki i wsparcia – psychologicznego, prawnego i społecznego. Właśnie takie inicjatywy budują zaufanie społeczne, integrują mieszkańców i pokazują, że gmina nie pozostaje obojętna wobec problemów, z jakimi borykają się jej mieszkańcy.
Rok 2025 będzie szczególny dla Dusznik-Zdroju ze względu na jubileusz 700-lecia miasta. Jakie przesłanie, Pana zdaniem, powinna nieść ta wyjątkowa rocznica – nie tylko w kontekście historii, ale i wartości społecznych?
Rok 2024 i 2025 to dla Dusznik-Zdroju wyjątkowy czas obchodów jubileuszu 700-lecia istnienia miasta – symbolicznego święta historii, tożsamości i wspólnoty. To jubileusz, który celebruje nie tylko długowieczność miasta, ale także jego niezwykłą podróż przez wieki, przynoszącą ze sobą zmiany, wyzwania i sukcesy.
Jubileusz 700-lecia to znakomita okazja, by sięgnąć do korzeni – odkrywać historię miasta, zagłębiać się w archiwa, upamiętniać dziedzictwo przodków i docenić ich wkład, wartości, które na przestrzeni lat się zmieniły dostosowując się do realiów życia, tworząc współczesne oblicze Dusznik. Ale to także czas, by spojrzeć w przyszłość – budując lokalną wspólnotę opartą na wartościach, które są fundamentem zdrowego społeczeństwa. Te szczególnie ważne, to te które warunkują zachowania człowieka i rodziny i są to głównie wartości moralne. Wartości moralne takie jak wolność, godność, solidarność, szacunek i miłość – choć na przestrzeni wieków przybierały różne formy – wciąż pozostają uniwersalne i aktualne. To one kształtują postawy obywatelskie, relacje międzyludzkie i rodzinne. Właśnie wokół tych wartości powinniśmy budować współczesne Duszniki-Zdrój – otwarte, zaangażowane i odpowiedzialne społecznie.
W ramach obchodów planowany jest bogaty program artystyczno-kulturalno-profilaktyczny. Jakie są Państwa oczekiwania wobec tego wydarzenia i jakie przesłanie chcecie przekazać mieszkańcom oraz gościom?
Jubileusz 700-lecia to nie tylko święto historii, ale okazja do integracji społeczności lokalnej poprzez cykl imprez z bogatym programem artystyczno-kulturalno-profilaktycznym, przygotowany przez liczne instytucje i podmioty lokalne. Podczas trzydniowego miejskiego święta (27-29 czerwca 2025 r.) odbędzie się m.in. przemarsz lokalnych instytucji z kogutem, lokalnym symbolem miasta, koncerty muzyki wielopokoleniowej oraz promocja działań i aktywności środowiska lokalnego. Nie zabraknie działań przygotowanych przez nasz Ośrodek, w tym kącika profilaktyczno-edukacyjnego kampanii edukacyjnych m.in. „Nie hejtuję-Motywuję”, i „Stop! Przemocy”. Dlatego głównym przesłaniem tej wyjątkowej rocznicy dla wszystkich mieszkańców i gości będzie rozszerzone motto „Duszniki. Więcej niż Zdrój” „Nie hejtuję-Reaguje i Motywuję” i „Nie jestem obojętny-Stop! Przemocy”. Chcemy, aby jubileusz był nie tylko czasem zabawy i wspomnień, ale także refleksji nad tym, co tworzy wspólnotę – wzajemny szacunek, troska i odpowiedzialność.
Na koniec – co powiedziałby Pan osobom, które zmagają się z hejtem lub czują się przez niego osamotnione? Jakie wsparcie oferuje im OPS i lokalna społeczność?
Hejt – czyli obrażanie, ośmieszanie czy publiczne poniżanie innych – to jedna z najbardziej dotkliwych form przemocy, szczególnie gdy występuje w internecie (cyberprzemoc). Osoby, które doświadczają hejtu, bardzo często czują się osamotnione, bezsilne i zagubione. Dlatego chcę im powiedzieć jedno: nie jesteście sami. Macie prawo do wsparcia i obrony swojej godności.
Hejtowi trzeba przeciwdziałać na wielu płaszczyznach, poprzez wszystkie możliwe środki prawne, wielorakiej komunikacji i dostępnej pomocy w środowisku lokalnym. Zachęcamy, aby osoby doświadczające hejtu nie milczały. Osobę osamotnioną, ofiarę hejtu należy edukować i powinna ona odważyć się złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa odpowiednim służbom.
Jeżeli mamy do czynienia z hejtem, który stanowiłby wyłącznie znieważenie to trzeba pamiętać, że sprawcy grozi kara grzywny lub ograniczenia wolności, a w przypadku zniewagi, czyli używania słów obelżywych mających na celu obrażenie czy ośmieszenie poza wymienionymi karami sąd może wymierzyć karę pozbawienia wolności, przy czym w tej sytuacji to pokrzywdzony musi złożyć prywatny akt oskarżenia do sądu. Pamiętajmy: sprawca może ponieść konsekwencje prawne, a pokrzywdzony ma prawo do obrony swoich praw, również w postępowaniu sądowym.
Nasz Ośrodek Pomocy Społecznej zapewnia nie tylko pracownikom, ale także wszystkim mieszkańcom pomoc prawną i psychologiczną oraz możliwość rozmowy z wykwalifikowanym personelem w siedzibie Ośrodka. Jesteśmy po to, by wspierać – z empatią, zrozumieniem i profesjonalizmem.
Zachęcam: jeśli doświadczasz hejtu – zgłoś się do nas po niezbędną pomoc, która jest bliżej, niż myślisz. Nie pozwól, by przemoc słowna zniszczyła Twoje poczucie wartości oraz zakorzeniła się w naszej kulturze. Nie bądźmy obojętni, głośno mówmy i budujmy normy odpowiedzialności za hejt.
Jednocześnie zapraszam lokalnych liderów, przedstawicieli instytucji, organizacji pozarządowych, szkół, a także wszystkich mieszkańców do współpracy i wspólnego podejmowania działań profilaktycznych oraz prozdrowotnych. Tylko razem – w duchu solidarności, otwartości i odpowiedzialności – możemy skutecznie przeciwdziałać hejtowi i przemocy oraz budować zdrową, bezpieczną, wspierającą się społeczność.
Dziękuję za inspirującą rozmowę.
Ilona Adamska