Zostań członkiem

Otrzymuj najlepsze oferty i aktualizacje dotyczące Magazynu LBQ.

― Reklama ―

spot_img
Strona głównaPrawoCzy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez okresu wypowiedzenia? Prawnik wyjaśnia

Czy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez okresu wypowiedzenia? Prawnik wyjaśnia

Mało kto wie, że rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia to możliwość, z której skorzystać może nie tylko pracodawca, ale i pracownik. To prawo ściśle określają jednak przepisy. O przesłankach, które umożliwiają skorzystanie z takiego wyjścia mówi Piotr Kuźmiński, prawnik DAS Towarzystwa Ubezpieczeń Ochrony Prawnej.

 

 

Warto pamiętać, że pracownik ma takie samo uprawnienie do zakończenia trwania umowy o pracę jak pracodawca. Może to zrobić w trybie zwykłym, czyli po prostu składając wypowiedzenie. Wówczas pracuje do zakończenia jego okresu, o ile oczywiście pracodawca nie zwolni go wcześniej z tego obowiązku lub nie zobowiąże do wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Oprócz powyższego ma jeszcze jedną możliwość – uprawnienie do rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia. – Ten tryb wypowiedzenia umowy o pracę jest nadzwyczajnym rozwiązaniem stosunku pracy, które może zastosować również pracownik, a nie tylko silniejsza strona umowy, czyli pracodawca. Wówczas zakończenie stosunku pracy następuje z chwilą, gdy oświadczenie woli pracownika dociera skutecznie do pracodawcy i ma on możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia pracownika – wyjaśnia Piotr Kuźmiński.

Kiedy taka forma wchodzi w grę?

Art. 55 kodeksu pracy przewiduje dwie sytuacje, w których może mieć zastosowanie rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika. Po pierwsze, jeżeli pracownik uzyska zaświadczenie od profesjonalnego organu (np. lekarza), w którym stwierdzono szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na jego zdrowie oraz w którym określono termin przeniesienia pracownika do innego rodzaju pracy. Jeśli pracodawca nie zrealizuje wyznaczonego terminu i nie przeniesie pracownika do wykonywania innej pracy, otwiera to drogę do rozwiązania umowy o pracę przez pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Drugą przesłanką jest dopuszczenie się przez pracodawcę do ,,ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika” określonych w art. 94 kodeksu pracy. Ta przyczyna zastosowania opisywanego trybu rozwiązania umowy o pracę jest trudniejsza i bardziej skomplikowana, ponieważ jest ocenna – to pracownik musi wykazać uchybienie obowiązku przez pracodawcę np. brak wypłaty wynagrodzenia za pracę. Jak podkreśla Piotr Kuźmiński z DAS, istotą stosunku pracy jest obowiązek zapewnienia pracownikowi przez pracodawcę warunków do świadczenia pracy oraz wypłacanie mu wynagrodzenia. Aby ustalić, czy mamy do czynienia z ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków wobec pracownika, należy zapoznać się z obowiązkami pracodawcy, które zostały skonkretyzowane w kodeksie pracy.

Wśród podstawowych obowiązków pracodawcy możemy wyróżnić obowiązek poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika, zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu, obowiązki z zakresu BHP, terminową wypłatę wynagrodzenia w należnej wysokości. Obowiązki pracodawcy mogą ponadto wynikać z umowy jaką pracownik ma z pracodawcą lub obowiązującego u danego pracodawcy układu zbiorowego – wymienia Piotr Kuźmiński.

Tak więc jeżeli pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia, to nawet jeżeli nie wynika to z jego złej woli, a z braku środków finansowych spowodowanych czynnikami od niego niezależnymi, pracownik może zastosować tryb rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

W aktualnym stanie zagrożenia epidemiologicznego spowodowanego wirusem COVID-19 może się pojawić nowy, ciekawy przypadek – zarzucenie pracodawcy naruszenia obowiązku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Zapewne w przyszłości orzecznictwo sądowe w tej materii będzie bogate – dodaje prawnik.

Pożegnanie z pracodawcą bez okresu wypowiedzenia

W chwili, gdy wystąpi jedna z wyżej opisanych przyczyn, pracownik jest uprawniony do rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Chcąc z takiego prawa skorzystać, musi w tym celu złożyć pracodawcy swoje oświadczenie, które powinno być sporządzone pisemnie oraz zawierać uzasadnienie. – Pracownik może skorzystać z tej możliwości w ciągu miesiąca od momentu wystąpienia przyczyny rozwiązania umowy. Przykładowo, w momencie gdy pracownik nie uzyskał wypłaty na czas,  początkiem takiego terminu do złożenia oświadczenia może być data, w której wynagrodzenie powinno wpłynąć na jego konto – wyjaśnia Piotr Kuźmiński.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika skutkuje powstaniem obowiązku po stronie pracodawcy do wypłaty odszkodowania na rzecz pracownika. Jego wysokość powinna odpowiadać wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia. – Warto zauważyć, że odszkodowanie nie będzie przysługiwało pracownikowi, który jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia podał szkodliwe warunki pracy – doprecyzowuje Piotr Kuźmiński.

Warto wiedzieć o ryzyku

Pracownik stosując opisywane rozwiązanie musi być świadomy ryzyka, jakie bierze na siebie, jeżeli w drodze postępowania sądowego uznano by, że błędnie ocenił sytuację i jego uprawnienie do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia nie powstało. Pracodawca ma wówczas prawo zgłosić roszczenie o odszkodowanie, jeżeli uzna, że rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia było nieuzasadnione. Jednak w tym przypadku także należy pamiętać, że analogicznie do odszkodowania pracownika, roszczenie o odszkodowanie pracodawcy należne jest tylko wtedy, gdy jako przyczynę zakończenia stosunku pracy podano ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków wobec pracownika, a nie szkodliwe warunki pracy.

W sytuacji, gdy stawką jest zdrowie czy duże sumy pieniędzy ciężko nie podjąć takiego ryzyka. Warto jednak skorzystać w tym przypadku z pomocy prawnika. Korzystnym i wszechstronnym rozwiązaniem może być też wykupienie ubezpieczenia prawnego, które finansuje pomoc i reprezentację prawnika m.in. w sprawach sporów dot. stosunku pracy. Zapewni również doradztwo w kwestii tego, czy zdecydować się na walkę o odszkodowanie, a co ważne nie wiąże się z koniecznością zapłaty żadnej prowizji dla adwokata. Pokrycie kosztów ewentualnego procesu sądowego nie jest też uzależnione od wyniku sprawy. Taka ochrona przydaje się zarówno w kwestii wyjątkowych przypadków, jak omawiany, ale i w standardowych sporach z pracodawcą, bo działa cały rok i zapewnia bardzo szeroki zakres usług prawnych i doradztwa.