lederboard

Zmiany w wyliczaniu odsetek w 2016 roku


Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje ustawa z dnia 9 października 2015 r. O zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (DzU poz. 1830). Wprowadziła ona nowe zasady ustalania wysokości odsetek ustawowych, odsetek za opóźnienie oraz maksymalnej wysokości odsetek. Wprowadzono również nową kategorię odsetek, tj. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, które mają obecnie zastosowanie w obrocie profesjonalnym.

 

Obowiązujące od 1 stycznia 2016 r. zmiany mają zatem fundamentalne znaczenie dla prawidłowości wyliczania należności wierzycieli oraz formułowania żądań kierowanych do dłużników zarówno w relacjach prywatnoprawnych, jak i w obrocie profesjonalnym.

Z uwagi na złożoność zagadnienia, w pierwszej kolejności przybliżone zostaną zmiany dotyczące odsetek ustawowych, odsetek za opóźnienie oraz odsetek maksymalnych. Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych wymagają natomiast odrębnego omówienia.

Przed nowelizacją konstrukcja obliczania odsetek była zasadniczo prosta. Przede wszystkim wysokość odsetek ustawowych, określana jednym rozporządzeniem Rady Ministrów, była jednakowa zarówno w przypadku odsetek kapitałowych, jak i odsetek za opóźnienie (do końca 2015 r. było to 8% w stosunku rocznym).

Odsetki kapitałowe, należne tylko wówczas, gdy wynika to z czynności prawnej, ustawy, orzeczenia sądu albo decyzji organu, a stanowiące głównie wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału, należą się wierzycielowi w ustawowej wysokości, jeśli ich wysokość nie została w inny sposób określona.

Górną granicę takiego określenia odsetek innych niż ustawowe, stanowią odsetki maksymalne, których wysokość do 1 stycznia 2016 r. nie mogła przekroczyć czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym.

Odsetki za opóźnienie natomiast, jako odszkodowanie za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, należały się wierzycielowi we wskazanej powyżej wysokości ustawowej, jeżeli stopa tych odsetek nie była z góry oznaczona. Jednocześnie w przypadku oprocentowania wierzytelności według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel mógł żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Nowelizacja z 9 października 2015 r. nieco skomplikowała dotychczasowy system obliczania odsetek i zdywersyfikowała go. „Stare” zasady obliczania odsetek ustawowych, odsetek za opóźnienie oraz odsetek maksymalnych zostały zachowane jedynie do odsetek należnych za okres kończący się przed 1 stycznia 2016 r., a zatem przed dniem wejścia w życie nowelizacji.

W przypadku odsetek kapitałowych wartość odsetek ustawowych to obecnie równowartość stopy referencyjnej NBP, powiększonej o 3,5 punktu procentowego (art. 359 § 2 k.c.). Aktualna stopa referencyjna NBP wynosi 1,5%. Wysokość odsetek ustawowych określa obwieszczenie ministra sprawiedliwości, a nie jak dotychczas rozporządzenie Rady Ministrów. I tak, zgodnie z obwieszczeniem ministra sprawiedliwości z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych, wysokość odsetek ustawowych wynosi 5% w stosunku rocznym (M.P. z 2016 r., poz. 46).

Jakkolwiek strony stosunku prawnego nadal mogą określić poprzez czynność prawną wysokość odsetek inną niż wskazana powyżej wysokość ustawowa, a górną granicą takiego określenia są odsetki maksymalne, to również w tym zakresie zostały wprowadzone istotne zmiany. Zgodnie bowiem z art. 359 § 2 1 k.c., maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych. Przy braku zmiany obecnej stopy referencyjnej NBP maksymalna wysokość odsetek kapitałowych wynosi zatem od 1 stycznia 2016 r. 10%.

W przypadku odsetek za opóźnienie, w braku oznaczenia ich wysokości, należne będą jak dotychczas odsetki ustawowe, jednakże w wysokości innej niż wysokość ustawowych odsetek kapitałowych. Zgodnie bowiem z art. 481 § 2 k.c., wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie będzie równa sumie stopy referencyjnej NBP powiększonej o 5,5 punktu procentowego. Tak jak w przypadku ustawowych odsetek kapitałowych, również wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie będzie ogłaszana w Monitorze Polskim przez ministra sprawiedliwości. I tak, zgodnie z obwieszczeniem ministra sprawiedliwości z dnia 12 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi 7% w stosunku rocznym (M.P. z 2016 r., poz. 47).

Wprawdzie zachowana została zasada, że jeżeli wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż ustawowa, to wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy, jednakże jednocześnie wprowadzona została regulacja dotycząca maksymalnej wysokości odsetek za opóźnienie. Zgodnie bowiem z dodanym przez nowelizację art. 481 § 2 1 k.c., maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Przy braku zmiany obecnej stopy referencyjnej NBP maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie wynosi zatem od 1 stycznia 2016 r. 14%.

Dodatkowo mocą nowego art. 481 § 2 2 k.c. ustawodawca jednoznacznie wskazał, że jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie jest wyższa niż wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne za opóźnienie.

Należy zatem pamiętać, że od 1 stycznia 2016 r. funkcjonują dwie wysokości odsetek ustawowych: kapitałowe odsetki ustawowe, należne jako wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału, oraz odsetki ustawowe za opóźnienie, należne wierzycielowi w przypadku opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia. Odsetki ustawowe za opóźnienie regulowane art. 481 § 2 k.c. są określone obecnie w wysokości wyższej niż kapitałowe odsetki ustawowe określone w art. 381 § 2 k.c. Jednocześnie maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie, określonych w art. 481 § 21 k.c. jest wyższa od maksymalnej wysokości odsetek kapitałowych, o których mowa w art. 359 § 21 k.c.

Warto również zauważyć, że przepisy o odsetkach za opóźnienie zostały rozbudowane. Analogicznie do dotychczasowych regulacji dotyczących odsetek kapitałowych wprowadzone zostały zasady postępowania w przypadku przekroczenia wysokości odsetek maksymalnych (art. 481 § 22 k.c.), a także zakaz wyłączania lub ograniczania postanowieniami umownymi przepisów o odsetkach maksymalnych za opóźnienie.

 

Podstawa prawna:
1. Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (DzU 2015. poz. 1830)
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (DzU Nr 16, po1. 93, z późn. zm.)
3. Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych (M.P. z 2016 r., poz. 46)
4. Obwieszczenie ministra sprawiedliwości z dnia 12 stycznia 2016 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (M.P. z 2016 r., poz. 47).

 

lenarczyk  Karolina Bonarska-Lenarczyk – radca prawny, absolwentka studiów doktoranckich Polskiej Akademii Nauk, partner w Kancelarii Prawnej BS GROUP. Specjalizuje się w bieżącej obsłudze podmiotów gospodarczych, a także w przygotowywaniu, negocjowaniu i opiniowaniu umów handlowych. Zajmuje się również prowadzeniem postępowań administracyjnych i sądowo administracyjnych. Posiada ponad 10 letnie doświadczenie z zakresu prawa lotniczego, które wykorzystuje doradzając podmiotom gospodarczym działającym w branży lotniczej, jak i osobom fizycznym reprezentując je przed Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Jej dewiza zawodowa to słowa Bryana Tracy: ”Kluczem do sukcesu jest skoncentrowanie umysłu na tym czego pragniemy, nie na tym czego się boimy.”. Prywatnie mama Adama i Poli oraz pasjonatka sztuki Fridy Kahlo.

1 komentarz

  1. Pingback: Zmiany w wyliczaniu odsetek w 2016 r. - Szukaj i znajdź prawnika na Prawos.pl

Skomentuj

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.

Akceptuję zasady Polityki prywatności